Demiryolu Yapılarının Ankara’daki Oluşumu

ÖZET Geçmişten günümüze ulaşım yapıları kent kimliğini oluşturan kamu yapıları arasında güçlü bir role sahip olmuşlardır. İstasyon ve gar yapılarının ulaşım ağındaki rollerinin yanında, kent yaşamında ve mimari belleğindeki yeri ve önemi, devlet otoritesi tarafından kimi zaman ideolojik, kimi zaman kültürel, kimi zaman da ekonomik bir araç ya da simge olarak kullanılmıştır. Bu bağlamda Ankara Tren Garının gelişim ve değişim sürecinin hikâyesi benzeri yapılar arasında kendine özgü bir yere sahiptir. Böyle önemli roller üstlenen yapıların tarih içerisinde oluşum ve değişim sürecini ele almak önemli görülmektedir. Bu kapsamda çalışmada demiryolunun dünyanın başka yerlerindeki ve Osmanlı Devletindeki gelişimi, İstanbul-Ankara demiryolu hattının bir parçası olarak, 19yy.da Ankara’da yapılan ilk istasyon yapısının elde edilme süreci aktarılmıştır. Cumhuriyetin ilanıyla birlikte oluşan değişim ve bu durumun mimarlığa yüklediği rol tartışılmıştır. İstasyon yapısının bu konjonktürdeki yeri, önemi ve sonrasında Ankara’ya yeni ve çağdaş bir Gar yapılması süreci aktarılmıştır. Ankara Tren Garı’nın karşılık geldiği değerler ve genç Türkiye Cumhuriyetinin simgelerinden biri niteliğini kazanmasını sağlayan tarihi süreç ve gelişmeler tartışılmıştır. Sonrasında Türkiye’de demiryolunun arka planda kaldığı yılları ve Yüksek Hızlı Trenlerle bu durumun ortadan kaldırılması süreci incelenmiştir. Bu bağlamda Ankara Yüksek Hızlı Tren Garı’nın yapım süreci, yapının kent ve mevcut Ankara Garı ile kurduğu ilişki tartışılmıştır. ABSTRACT Transportation buildings from the past to the present have played a strong role among the public buildings that constitute the urban identity. In addition to the roles of stations in the transportation network, their place and importance in urban life and architectural memory have been used by the state authority as an ideological, sometimes cultural, and sometimes an economic tool or symbol. In this context, the story of the development and change process of Ankara Train Station has a unique place among similar buildings. It is important to consider the formation and change process of buildings that assume such important roles in history. The development of the railway in other parts of the world and in the Ottoman Empire, as a part of the Istanbul-Ankara railway line, the process of obtaining the first station building in Ankara in the 19th century. The change that occurred with the proclamation of the Republic and the role this situation attributed to architecture were discussed. The place and importance of the station in this conjuncture and the process of building a new and modern station in Ankara afterwards were conveyed. Ankara Train Station and the values that correspond to the historical process and improvements to the quality to win one of the symbols of the young Republic of Turkey were discussed. The years when the railway was in the background and the removal process of this situation by the High Speed Rail way movement was investigated. In this context, the construction process of Ankara High Speed Train Station, the relationship of the building with the city and the existing Ankara Station were discussed.