Göbekli Tepe’nin Mekân Dönemselleştirmesi Çerçevesinde Değerlendirilmesi

ÖZET Mekân tarih boyunca düşünürler tarafından, birçok açıdan değerlendirilmiş, açıklamaya ve anlamlandırılmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada da, ismi sıkça mekânla anılan Henri Lefebvre’nin, mekâna dair bazı savları çerçevesinde, son yılların en dikkat çeken keşiflerinden olan Şanlıurfa ilinde bulunan ve Neolitik döneme ait bir mekân olarak kabul edilen Göbekli Tepe değerlendaarilmeye çalışılmıştır. Çalışma konusu olarak Göbekli Tepe ve Henri Lefebvre’nin seçilme nedeni; Lefebvre’nin mekân çalışmalarından yola çıkarak Roland Boer’in ‘Marxist Criticism of the Hebrew Bible’ kitabında yer alan ‘üretim tarzı ve mekân’ isimli tabloyu hazırlamasıdır. Tablo, üretim tarzları ve Lefebvre’nin mekânları –mutlak, kutsal, tarihsel, soyut, çelişkili ve diferansiyel- dönemsel olarak sıralamasıyla ortaya çıkmıştır. Çalışmada Göbekli Tepe’nin Boer’in tablosundaki mutlak ve kutsal mekân sıralamasına olan etkisi değerlendirilmeye çalışılmıştır. Analysing Göbeklitepe within the Framework of Space Periodization ABTRACT Throughout history, space has been evaluated, explained and understood from many perspectives by philosophers. In this study, Göbekli Tepe, which is located in Şanlıurfa province, which is one of the most striking discoveries of recent years and accepted as a place belonging to the Neolithic period, has been tried to be evaluated within the framework of some of the arguments of Henri Lefebvre, whose name is frequently referred to by the place. The reason for choosing Göbekli Tepe and Henri Lefebvre as the subject of the study; based on Lefebvre's spatial studies, Roland Boer prepared the table "production style and space" in the book "Marxist Criticism of the Hebrew Bible". The table has emerged with the order of production styles and Lefebvre's places - absolute, sacred, historical, abstract, contradictory and differential - periodically. In the study, the effect of Göbekli Tepe on the absolute and sacred space order in Boer's table has been evaluated.