Eşitlikçi Mekan Üretim Yaklaşımı Olarak Evrensel Tasarım Kavramının Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Örneğinde İncelenmesi

Mimarlık ve tasarım pratiği büyük oranda standart kullanıcı için yani sağlıklı genç yetişkinlerin antropometrik verilerine göre şekillenmektedir. Engelliler, bulundukları çoğu mekanda ihtiyaçları doğrultusunda birtakım sorunlarla karşılaşmakta ve bu sorunlar onların yaşamını bir kat daha zorlaştırmaktadır. Engelli kullanıcıların en fazla zaman harcadıkları mekanların en önemlilerinden biri eğitim yapılarıdır. Eğitim engelsiz bir birey için ne kadar önem taşıyorsa engelli bir birey için de o kadar önem taşımaktadır. Dolayısıyla çalışmada öncelikle evrensel tasarım ve engelli kavramı, engellilerin mekanları kullanırken karşılaştığı sorunlar ve engelliler için tasarım kriterleri ile ilgili literatür taraması yapılmıştır. Eğitim yapılarının engellilere yönelik tasarım kriterlerine göre planlanabilmesi için Dicle Üniversitesi Kampüs Alanı’nda bulunan İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi incelenmiştir. Bu yapıda, görme ve bedensel engelli kullanıcıların karşılaştıkları sorunların daha net belirlenebilmesi için yerinde gözlemler yapılıp mimari boyutta ulaşabilirlik, erişebilirlik ve kullanabilirlik ile ilgili sorunlar tespit edilmiştir. Fakülteye ait ilgili çizimler ve planlar incelenmiştir. Daha sonra elde edilen veriler, engelli bireylere yönelik mekânsal tasarımlar boyutunda ele alınmıştır. Sonuçta eğitim yapısının, engelli açısından evrensel tasarım kriterlerine uygunluğunun görülebilmesi için, evrensel tasarım kriterleri doğrultusunda değerlendirilmiş ve belirlenen fakülte için mekânsal tasarım önerileri 1/50 ölçeğinde çizimlerle sunulmuştur. Engelli kullanıcıların yapılarda olması gereken kriterlerden erişebilirlik, ulaşabilirlik ve kullanılabilirliğin sağlanması ile de ülke ekonomisine ve bilimsel gelişimine daha fazla katkı sağlayabilmelerinin yolu açılmış olacaktır.