Van-Warak Wank Manastırı (Yedi Kilise) Koruma ve Onarım Uygulama Projesi Hakkında Bir Analiz

 

ÖZET Doğu Anadolu Bölgesi, tarihin en eski çağlarında günümüze kadar, doğudan batıya, kuzeyden güneye çeşitli dönemlerde kavim göçlerine ev sahipliği yapmıştır. Bölgede egemenlik kuran her uygarlık, ekonomik gücü doğrultusunda, siyasi, sosyal ve kültürel yapısına bağlı olarak, tapu niteliğindeki anıtsal mimari yapıları inşa etmiştir. Orta Çağ da Doğu Anadolu Bölgesi’nin zorlu ve çetin yaşam şartlarına rağmen, farklı inançlardaki her türden mimari yapılar, Selçuklu ve Osmanlı Devletlerinin düşünce hoşgörüsü ile mimariye yansımıştır. Tek tanrılı Hristiyan Monofizit inanışa sahip olan Ermeniler ile Müslümanlar karşılıklı dostluk ve hoşgörü anlayışı asırlarca bölgede hüküm sürmüştür. XVII. yüzyılın sonlarında itibaren XVIII. yüzyılın başlarında Avrupa da başlayan ve emperyalist güçlerinde desteklediği milliyetçilik hareketleri, XIX. Yüzyılın başlarında artış sağlamıştır. Osmanlı Devleti’nde teba-i sadıka olarak bilinen Ermeniler, milliyetçilik hareketleri olumsuz etkisi altında kalarak, istenmeyen bazı olayların gelişmesi sebep oldu. Günümüz Van Şehri’nin doğusunda yer alan Erek Dağı eteklerinde inşa edilen Warak Wank Manastırı, Van Valiliği tarafından onarıma yönelik uygulama proje çalışmaları başlatılmıştır. Warak Wank Manastırı’nın farklı tarihlerde, yedi adet farklı mimari form işlevlerden oluşan yapı ve diğer tamamlayıcı bölümlerden oluşmaktadır. Değişik dönemlerde inşa edilmiş olan kilise yapılarının güneybatısında keşiş hücreleri, eğitim mekânlarından oluşan iki bina hizmet birimleri yer almaktaydı. Bölgedeki manastırlar uzun yüzyıllar varlıklarını devam etmiş, ve yeni yapılarla sürekli geliştiğinin ilginç bir örneği olan bu dini yapılar, Osmanlı dönemi Hıristiyan mimarisinin de güzel örneklerini barındırmaktadır. Bu bakımdan Warak Wank Manastırı, Mimarlık ve Sanat Tarihi açısından oldukça önem arz etmektedir. An Analysis on Van-Warak Wank Monastery (Seven Churches) Conservation and Renovation Application Project Abstract Eastern Anatolia Region has received human migrations from East to West; from North to South since early ages in the history till today, in various periods. Each civilization that had dominated the region built some monumental architectural structures which carried land register qualities depending on its political, social and cultural habit, oriented by its economical power. Every kind of architectural buildings of various faiths reverberated on the architecture of Eastern Anatolia Region in spite of tough and hard life circumstances during Middle Ages thanks to Ottoman and Seljuk Empires’ toleration for thoughts. Mutual neighbourliness and toleration mentality had been prevailed in the region for centuries between muslims and Armenians whose faith is monotheist Christian. Nationalism movements which had been supported by imperialist powers had started at the end of the XVII. and beginning of the XVIII. Centuries, increased at the beginning of XIX. century. Armenians that had been known as Loyal Nation in the Ottoman State, caused some undesired incidents to happen being affected by nationalist movements. Van Governorate has started an Application Project work towards renovation for Warak Wank Monastery which is located at Erek Mountain’s foot, east of the today’s City of Van. Warak Wank Monastery was consisted of seven buildings and other complementary sections which were built in different dates as varied architectural forms and functions. Two buildings, consisted of monks’ cells and educational spaces were located in the south-west of the Churches that were built in various periods. Monasteries had survived during centuries in the region. These religious buildings include good examples of Ottoman period’s Christian architecture as well, being an interesting fact about this architecture as had been developing continuously with newer structures. From this aspect, Warak Wank Monastery has importance with Architecture and Art History.