Bellekten Mekana: Mimari Tasarım Stüdyosu Aracılığıyla Eskişehir Kentinin Toplumsal Bellek İzlerini Oku(t)mak

Çok boyutlu ve katmanlı ilişkiler ağını bünyesinde barındıran kent, birey-toplum-kent etkileşimleri, gündelik hayat pratikleri, değişen toplumsal koşullar ile dönüşüme uğrayan dinamik bir organizmadır. Kentlerin dönüşüm süreci doğası gereği olağanken, bazı keskin müdahalelerle süreç hızlanabilir. Bu durumda bazı kent parçaları anlamlarını ve bağlamlarını yitirerek, bütünle ilişkisini kopartıp birer kent fragmanlarına dönüşürler. Değişen ilişkiler ve dinamikler yeni kavramsal açılımları gerektirir. Bireysel hafıza, kolektif hafıza ve kentsel kimlik gibi açılımlar bu noktada ortaya çıkar. Mekandan bağımsız olarak düşünülemeyen kentsel hafıza, değişimle beraber aşınarak, unutmayı zorunlu kılar. Kentsel hafıza, somut karşılığını gündelik olma arakesitinde tesadüfen bulduğunda ise sürekliliğini korur. Eskişehir kentinin yerleşimi ise, 19.yüzyılda Berlin-Bağdat trenyolunun kente gelmesiyle beraber fiziki, mimari, kültürel ve sosyal bağlamda demiryolunun etkileri doğrultusunda gelişmeye başlamıştır. Cumhuriyetin ilanından sonraki süreçte de devlet eliyle ya da özel girişimlerle kurulan sanayi yapılarının demiryolunun çeperlerinde inşa edilmesi, kentin mekânsal gelişimini belirlemiş ve böylece demiryolu kent kimliğinin kurucu öğesi olmuştur. 20.yüzyılın sonlarına kadar bu kimliğini büyük ölçüde koruyan kent, 2000’li yıllardan itibaren hızlı bir dönüşüm içerisine girmiştir. Bu süreçte yapılan müdahaleler kent kimliğini oluşturan öğelerin yavaş yavaş hem fiziki mekandan hem de kentlinin toplumsal belleğinden silinmesine neden olmuştur. Bu nedenle bu çalışma, 3. Yarıyıl mimarlık öğrencilerinin kent kimliğini ve kolektif hafızayı tartışarak, dönüşen kentte kaybolan kent kimliği öğelerinin güçlü tasarım fikirleri aracılığıyla gündelik hayatın bir parçası haline gelmesi ve bellekte mekânsal kodlarıyla beraber yeniden yer bulmasını amaçlamıştır. Çalışmada elde edilen bilgilere literatür araştırması ve stüdyo sürecinde üretilen maket ve görsellerle ulaşılmıştır.