Anadolu Selçuklu Medreselerinin Yapısal ve Mekânsal Özellik Bağlamında Değerlendirilmesi: Konya Sırçalı Medrese Örneği

ÖZET Geçmişten günümüze Konya, pek çok uygarlığın oluşumuna sahne olmuş, ev sahipliği yapmış ve önemli ölçüde tarihi eserleri koruyabilmeyi başarmış bir kenttir. Anadolu Selçuklu devletine başkentlik yapan ve her dönem önemini koruyan Konya kentinde, Selçuklu dönemine ait çok sayıda dini, askeri ve sivil yapı inşa edilmiştir. Konya’daki sivil yapılar içinde tedris (öğretim) yapılan medreseler ise yerleşim merkezlerinin en anıtsal örnekleridir. 1242 yılında Selçuklu Emiri Bedreddin Muslih tarafından yaptırılan ve ismini çini süslemelerinden alan Sırçalı Medrese, plan düzeni, taş işçiliği ve tezyinat özellikleriyle Anadolu Selçuklu sanatının en gösterişli yapılarından biridir. Sırçalı medrese, özgün ve farklı mimarisiyle günümüze ulaşan tek açık avlulu medrese örneği olmasından dolayı kültürel miras olarak korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması gereken bir yapıdır. Bu çalışmada Konya Sırçalı Medrese’nin plan şeması, yapım tekniği, malzemesi ve bezeme özellikleri analiz edilmiş, güncel durumu değerlendirilmiştir. Bu amaçla öncelikle plan şemaları bakımından Anadolu Selçuklu Medrese mimarisi analiz edilmiş, alan çalışmasında ise açık avlulu plan tipine örnek Sırçalı medrese’nin mimari özellikleri, geçirdiği değişimler ve günümüzde özgün durumunu ne kadar koruduğu analiz edilmiştir. Çalışmanın, Anadolu Selçuklu medreselerinin yapısal ve mekânsal özelliklerinin tanımlanmasına katkı sağlayacağı açıktır. Elde edilen verilerle Konya’nın önemli anıtsal yapılarından olan Sırçalı Medrese ile ilgili kültürel bir envanter oluşturularak, bu kültürel mirasın kent belleğinde diri tutulması ve gelecek nesillere aktarılması amaçlanmıştır. Evaluation of Anatolian Seljuks Madrasahs within the Context of Structural and Spatial Characteristics: The Case of Konya Sırçalı Madrasah ABSTRACT From the past to the present, Konya is a city that has witnessed the emergence of many civilizations, hosted and significantly succeeded to maintain historical monuments. The city of Konya, which maintains its importance in every period, was the capital of the Anatolian Seljuk State, and many military, religious and civil/social structures were built during the period. Madrasahs, which are educational and health structures as the civil buildings in Konya, are the most monumental examples of settlement centers. One of these, Sırçalı Madrasah, which was built by Seljuk's Emir Bedreddin Muslih in 1242 and is named after its tile ornaments, is one of the most spectacular buildings of the Anatolian Seljuk art with its layout, stonework and ornamental features. Since Sırçalı madrasah is the only example of madrasah that is extant with its unique and distinctive architecture, it is a structure that should be protected as a cultural heritage and transferred to the next generations. In this study, plan scheme, construction technique, material and decoration characteristics of Konya Sırçalı Madrasah were analyzed and its current condition was evaluated. For this purpose, the architecture of the Anatolian Seljuk Madrasah was analyzed in terms of plan schemes. In the field study, architectural features, changes, and to what extent Sırçalı Madrasah, which is an example of the open courtyard plan type, preserved its original condition was analyzed. It is obvious that the study will contribute to the description of the structural and spatial characteristics of the Anatolian Seljuk madrasahs. With the data obtained, it is aimed to keep this cultural heritage alive in the memory of the city and transfer it to the next generations by creating a cultural inventory related to Sırçalı Madrasah which is one of the important monumental structures of Konya.