Kentsel Dönüşüm Projelerinde Sosyal Sürdürülebilirlik Performansının Değerlendirilmesi: Yeni Mamak Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesi

ÖZET Sağlıksız yaşam koşullarının bulunduğu, altyapı ve donatı alanlarından yoksun olan, sosyal problemler barındıran ve çöküntü sürecine girmiş alanların yeniden canlandırılması ve çağdaş standartlara uygun hale getirilmesinin bir aracı olarak kentsel dönüşüm projeleri yaygınlaşmıştır. Ana kentlerde dönüşüm alanlarının, merkezlere yakın ve arazi değerlerinin yüksek olduğu bölgelerde yer seçmesi, uygulanan projelerin özellikle ekonomik ve fiziksel boyutlara vurgu yapmasını beraberinde getirmiştir. Kentsel dönüşüm projelerinde sosyal boyutun arka planda kalması ise mekânsal yapı ile sosyal yapının uyumsuzluğuna ve dönüşümün benimsenmemesine neden olmaktadır. Dönüşüm projelerinin başarıya ulaşması için öngörülen mekânsal ve ekonomik değişimin sosyal dokunun sürdürülebilirliği ile entegre edilmesi gerekmektedir. Makalenin amacı, Türkiye’de birçok kentsel dönüşüm projesinde gözardı edilen sosyal sürdürülebilirlik performansının değerlendirilmesine yönelik bir çalışma ortaya koymaktır. Ankara Yeni Mamak Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesi örneklem alanında gerçekleştirilen çalışmada sosyal sürdürülebilirlik performansının değerlendirmesi için Chan ve Lee (2008)’in ‘memnuniyet durumu, doğal kaynakların ve çevrenin korunması, açık alan kullanımı, uyumlu yaşam çevresinin oluşturulması, gündelik ihtiyaçlarin sunumu ve gelişme yapısı’ olmak üzere 6 başlık altında topladığı gösterge setinden yararlanılmıştır. Chan ve Lee (2008)’in gösterge seti çerçevesinde hazırlanan ve kentsel dönüşüm projesi öncesi ve sonrasında alanda yaşlayan halkın odak alındığı anket çalışması sonuçlarına gore, Yeni Mamak Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesinin doğal kaynaklar ve çevrenin korunması, açık alan kullanımı, uyumlu yaşam çevrelerinin oluşturulması ve gelişme yapısı açısından sosyal sürdürülebilirlik performansının iyi olduğu; gündelik ihtiyaçların sunumu ve memnuniyet durumu açısından ise yetersiz kaldığı tespit edilmiştir. Yeni Mamak Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesinin sosyal sürdürülebilirliğini olumsuz etkileyen faktörler olsa da, tüm kriterler göz önünde bulundurulduğunda sosyal sürdürülebilirlik performansının iyi düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Makale sonucunda Yeni Mamak Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesinin sosyal sürdürülebilirlik performansının iyileştirilmesine yönelik stratejiler geliştirilmiştir. ABSTRACT Urban regeneration projects have become widespread as a means of adaption to contemporary standarts and revitalizing areas that have unhealthy living conditions, lack of infrastructure and facilities, containing social problems and entered into the deterioration process. In metropolitan areas, beacuse of the proximity to centers and high land values, it is observed that the applied projects emphasize economic and physical dimensions in particular. Staying in the background the social dimension in urban regeneration projects cause the incompatibility of the spatial and social structure and adaptation problems of social structure to urban regeneration project. For sustainable urban regeneration projects, the predicted spatial and economic changes need to be integrated with sustainability of social structure. The research aims to social sustainability performance that is not cared in urban regeneration projects in Turkey and develops strategies to improve the social sustainability performance. In this research which is applied in the case of Ankara Yeni Mamak Urban Regeneration and Development Project, in order to evaluate social sustainability performance, Chan and Lee (2008)’s indicator-based approach is used which is containing six titles about user’s satisfaction, conservation of natural resources and environment, open space usage, creation of harmonious living environment, presentation of daily necessities and development structure.According to the results of the questionnaire prepared in accordance with Chan and Lee (2008)’s indicator framework and is focusing on the people living in the project area before and after urban regeneration project, Yeni Mamak Urban Regeneration and Development Project has a good performance in terms of conservation of natural resources and environment, open space usage, creation of harmonious living environments and development structure but in terms of presentation of daily necessities and user’s satisfaction sustainability performance are found inadequate. Although, Yeni Mamak Urban Regeneration and Development Project has factors that affect social sustainability negatively, when all the criteria are taken into consideration, the social sustainability performance of the project is at good level.