Kentsel Dönüşüm Projelerinde Sosyal Sürdürülebilirlik Performansının Değerlendirilmesi: Yeni Mamak Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesi

Sağlıksız yaşam koşullarının bulunduğu, altyapı ve donatı alanlarından yoksun olan, sosyal problemler barındıran ve çöküntü sürecine girmiş alanların yeniden canlandırılması ve çağdaş standartlara uygun hale getirilmesinin bir aracı olarak kentsel dönüşüm projeleri yaygınlaşmıştır. Ana kentlerde dönüşüm alanlarının, merkezlere yakın ve arazi değerlerinin yüksek olduğu bölgelerde yer seçmesi, uygulanan projelerin özellikle ekonomik ve fiziksel boyutlara vurgu yapmasını beraberinde getirmiştir. Kentsel dönüşüm projelerinde sosyal boyutun arka planda kalması ise mekânsal yapı ile sosyal yapının uyumsuzluğuna ve dönüşümün benimsenmemesine neden olmaktadır. Dönüşüm projelerinin başarıya ulaşması için öngörülen mekânsal ve ekonomik değişimin sosyal dokunun sürdürülebilirliği ile entegre edilmesi gerekmektedir. Makalenin amacı, Türkiye’de birçok kentsel dönüşüm projesinde gözardı edilen sosyal sürdürülebilirlik performansının değerlendirilmesine yönelik bir çalışma ortaya koymaktır. Ankara Yeni Mamak Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesi örneklem alanında gerçekleştirilen çalışmada sosyal sürdürülebilirlik performansının değerlendirmesi için Chan ve Lee (2008)’in ‘memnuniyet durumu, doğal kaynakların ve çevrenin korunması, açık alan kullanımı, uyumlu yaşam çevresinin oluşturulması, gündelik ihtiyaçlarin sunumu ve gelişme yapısı’ olmak üzere 6 başlık altında topladığı gösterge setinden yararlanılmıştır. Chan ve Lee (2008)’in gösterge seti çerçevesinde hazırlanan ve kentsel dönüşüm projesi öncesi ve sonrasında alanda yaşlayan halkın odak alındığı anket çalışması sonuçlarına gore, Yeni Mamak Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesinin doğal kaynaklar ve çevrenin korunması, açık alan kullanımı, uyumlu yaşam çevrelerinin oluşturulması ve gelişme yapısı açısından sosyal sürdürülebilirlik performansının iyi olduğu; gündelik ihtiyaçların sunumu ve memnuniyet durumu açısından ise yetersiz kaldığı tespit edilmiştir. Yeni Mamak Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesinin sosyal sürdürülebilirliğini olumsuz etkileyen faktörler olsa da, tüm kriterler göz önünde bulundurulduğunda sosyal sürdürülebilirlik performansının iyi düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Makale sonucunda Yeni Mamak Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesinin sosyal sürdürülebilirlik performansının iyileştirilmesine yönelik stratejiler geliştirilmiştir.