Kentsel Dönüşümün Mahalle Sürdürülebilirliğine Etkisi: Bursa Ataevler Mahallesi Örneği

 

ÖZET 1999 yılında büyük can ve mal kayıpları ile sonuçlanan Marmara depreminden sonraki yıllarda deprem dayanımlı yapılar oluşturmak amacı ile Türkiye’de kentsel dönüşüm çalışmaları başlamıştır. Bu dönüşümün özendirilmesinde emsal artışı da bir avantaj olarak sunulmuştur. Bu durum uzun vadede yalnızca fiziksel dönüşümü hedefleyen, sosyal sürdürülebilirliği göz ardı eden yeni kentsel problemleri de beraberinde getirmiştir. Ancak bu problemlerin kentsel sürdürülebilirliğin üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi oldukça yeni bir araştırma alanıdır. Bu konuda yapılan çalışmalarda çoğunlukla mahalle kültürünün ve komşuluk ilişkilerinin, kentsel dönüşüm çalışmaları sonucunda yavaş yavaş ortadan kaybolduğuna dikkat çekilmektedir. Kentsel dönüşüm çalışmaları Türkiye’deki kentleri fragmanlar halinde planlanan, içe dönük yapı adalarının biraraya gelmesi ile oluşan yerler haline getirmektedir. Çalışmada mahallenin, kentin en küçük birimi olduğu kabul edilerek, bütüncül ve sürdürülebilir bir yaklaşım geliştirilmesinin, ancak birbiri içine geçmiş mahalle dokularının sürekliliği ile mümkün olabileceği vurgulanmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de hızla geliştirilen kentsel dönüşüm projeleri kapsamında mevcut dokuların yenilenmesinin mahalle üzerindeki etkilerinin Bursa’da Ataevler Mahallesi’nde yer alan iki örnek konut sitesi üzerinden incelenmesidir. Belirlenen alanda kentsel dönüşüm öncesi ve sonrasında yakın çevre ile ilişki, parsel içindeki vaziyet planı değişimi, bina bloklarındaki değişim ve konut birimlerindeki değişimler haritalar ve projeler üzerinden karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonucunda, değişen yaşam kalitesi beklentilerine göre konut içerisinde ve vaziyet planında yeni eklenen mekanlar olduğu gözlemlenirken, sosyal etkileşim ve iletişim sağlamaya yönelik tanımlı dış mekanların ve yeşil alanların azaldığı görülmüştür.