Eski Van Şehri’ndeki Horhor Camii Kazı, Proje, Onarımı ve Kullanımı Hakkında Bir Araştırma

Horhor Camii, Eski Van Şehri’nin batı bölümünde yer almaktadır. Yapının batısında Horhor bahçeleri ve Yalı (İskele) Kapısı, doğusunda Abbas Ağa Camii, kuzeyinde ise tarihi Van Kalesi’nin sarp kayalıkları ile çevrilidir. Yapıya giriş doğu cephenin kuzey köşesindeki tek kanatlı bir kapı ile sağlanır. Caminin iç mekânı 9.40x17.50 m ölçülerinde doğu-batı yönünde gelişen dikdörtgen plana ve düz dam örtülü bir yapıya sahiptir. Yapının iç mekân aydınlatması güney beden duvarında alt ve üstte dörder, kuzey beden duvarında üstte dört, batı beden duvarında üstte iki ve doğu beden duvarında ise alt ve üstte ikişer toplam 18 adet dikdörtgen planlı metal korkuluklu pencereler ile sağlanmaktadır. İç mekânın ortasında doğu-batı istikametinde yer alan iki adet kaide üzerine oturan üç adet sivri kemer yer almaktadır. Yapının dışa taşkın süslemeli mihrabı süsleme olarak oldukça dikkat çekmektedir. Yaklaşık 1.30 m kalınlığındaki beden duvarlarının inşasında sıralı moloz taş, kapı, pencere, kemer, mihrap, oturma sekileri ve saçak bölümünde kesme taş kullanılmıştır. Geleneksel Van Sivil mimari özelliğinde inşa edilen caminin düz damı, oturma sekileri ahşap mahfil katı ve taştan inşa edilmiş özgün ayakkabılık bölümleri ile Eski Van Şehri’ndeki diğer sekiz camiden farklılık göstermektedir. XIIX. yüzyılın dini mimari özelliğinde inşa edilen yapı, 1915 yılına kadar hizmet vermiştir. 1915-18 Rus-Ermeni işgalinden sonra tahrip olan cami, 2010 yılına kadar kendi kaderine terk edilmiştir. Van Valiliği tarafından 2011 yılında bilimsel kazı ve koruma proje çalışmaları yapılan caminin onarımı 2012-13 yılları arasında Bitlis Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından yapılmıştır. Cami, 12.07.2013 tarihinde açılış töreni ile 98 yıl sonra ilk Cuma namazı kılınarak ibadete açılmıştır. Horhor Camii, ibadete açıldığı günden günümüze kadar birçok yerli ve yabancı turist tarafından ziyaret edilmiş, il kültür turizmine önemli kazanımlar sağlamıştır.