Eski Van Şehri’ndeki Hıristiyan Yapıları

Günümüz Van şehrinin batısında yer alan kadim Van Kalesi ve Eski Van Şehri, Urartulardan XX. yüzyılın başlarına kadar aktif olarak kullanılmıştır. Tarihi Van Kalesi, doğal olarak doğu-batı doğrultusunda yekpare kalker kaya kütlesinden oluşmaktadır. Kalenin güneyinde yer alan Eski Van Şehri yaklaşık olarak 500.000 m2lik düz bir zemine kurulmuştur. Şehrin doğu, güney ve batısı çift sıra surlarla, kuzeyi ise Van Kalesi’nin doğal yapısı yer almaktadır. Şehre giriş sağlayan dört kapının ikisi güney, biri doğu diğeri ise batı surlarında açılmıştır. Şehirdeki Hristiyan ve Müslümanlar halklar birlikte yaşamışlardır. Eski Van Şehri’nin nüfus yapısı yıllara bağlı olarak değişim göstermekle çoğunluğu Müslümanlardan oluşmaktadır. Osmanlı Devleti'nin XVIII. yüzyıldan itibaren başlanan gerileme döneminin olumsuz etkisi altında kalan kadim kentlerden biri ise Osmanlı Devleti’nin en doğusunda yer alan Van kentidir. XIX. yüzyıl sonuna kadar Van'da Ermeni halkı ortak yaşam, yabancı misyonerlerin olumsuz tahriki başlamıştır. Van kenti, 1915-18 yılları arasında Ruslar tarafından işgal edilmiştir. 1918'de geri alınan kentin tamamen yıkılarak harap bir duruma gelmiştir. Eski Van Şehri’nde sivil, askeri ve dini mimari şehrin yapılanmasında önemli rol oynamıştır. Osmanlı döneminde Eski Van Şehri’ndeki yer alan çeşitli etnik kökenli halkların bir arada yaşamıştır. Osmanlı Devleti’nin inanç ve düşünce hoşgörü ortamı içerisinde Hristiyan-Ermeniler Eski Van Şehri’nin değişik mahallerinde çeşitli form ve büyüklükte beş adet kilise yapısı inşa etmiştir. Bunlar; Surp Stephanos Kilisesi, Surp Vardan Kilisesi, Çifte Kilise (Surp Paulos, Surp Petros), Surp Nesan (Tekan), Surp Sahak ve Surp Dziranavor Asdvadzadzin (Pelerinli Meryem Ana) Kiliseleridir. Günümüzde kısmen ayakta kalma mücadelesi veren Hristiyan Ermeni yapılardan Surp Dziranavor Asdvadzadzin (Pelerinli Meryem Ana) Kilisesi’nin onarımı yapılmış, diğer yapılarında onarımlarının yapılması için çalışmalar devam etmektedir.