Kolektif Bilinçaltından Ürün Tasarımına: Arketip Kullanımının Ürün Tasarımında Kullanıcı Deneyimi Üzerindeki Etkisi

ÖZET Ürün tasarımında en kritik noktalardan biri, ürün formu ile kullanıcıya ürünün işlevini ve kullanım şeklini doğru aktarabilmektir. Tasarımcılar bu amaca ulaşmak için farklı yöntemler kullanabilirler. Formu anlamlandırma, yani bir nevi "hatırlatma" işlevi gören arketip kullanımı, tasarımda sıkça başvurulan bir yöntemdir. Arketipler, kolektif bilinçaltında yer etmiş, nesiller boyu aktarılan ilk örnekler veya biçimler olarak tanımlanır ve kültürler arası ortak bir dil oluşturur. Tasarımcılar, arketipleri kullanarak, kullanıcının ürünü daha hızlı tanıması, anlaması ve doğru bir şekilde kullanmasını hedefler. Ancak şekilde ürünün kullanıcı tarafından doğru algılanabilmesi için arketipin doğru yerde ve doğru bağlamda kullanılması gereklidir. Bu makale, arketip temelli tasarımın yenilik, anlam yaratma ve kullanıcı algısı üzerindeki etkilerini incelerken dikkat edilmesi gereken hususlara da dikkat çekmeyi amaçlamaktadır. Bu bağlamda, tasarım öğrencileriyle gerçekleştirilen deneysel bir çalışma kapsamında, arketiplerin kullanıldığı ürün tasarımları geliştirilmiş ve bu süreçte elde edilen bulgular değerlendirilmiştir. Arketip kullanımının tasarım sürecinde nasıl işlediğini ve ne gibi sonuçlar doğurduğunu ortaya konmaya çalışılmıştır. Sonuçlar, bilinçli şekilde kullanıldığı taktirde, arketipin ürün tasarımında daha etkili ve başarılı sonuçlar elde edilmesine katkı sağlayabileceğini ortaya koymaktadır. From Collective Unconscious to Product Design: The Impact of Archetype Usage on User Experience in Product Design ABSTRACT One of the most critical points in product design is to be able to correctly convey the function and usage of the product to the user through the product form. Designers can use different methods to achieve this goal. The use of archetypes, which gives meaning to the form, in other words, acts as a kind of "reminder", is a method frequently used in design. Archetypes are defined as the first examples or forms that have taken their place in the collective subconscious and are passed down through generations, and they create a common language between cultures. By using archetypes, designers aim for the user to recognize, understand and use the product more quickly. However, in order for the product to be perceived correctly by the user, the archetype must be used in the right place and in the right context. This article also aims to draw attention to the issues that need to be considered while examining the effects of archetype-based design on innovation, meaning creation and user perception. In this context, product designs using archetypes were developed within the scope of an experimental study conducted with design students and the findings obtained in this process were evaluated. It was attempted to reveal how the use of archetypes works in the design process and what kind of results it produces. The results show that if used consciously, the archetype can contribute to more effective and successful results in product design.