Akşehir Kırsal Mahallelerinde Kerpiç Camilerde Ahşap Strüktürlü Çatı Döşemelerinin İrdelenmesi; Ortaköy ve Tipiköy Örnekleri

ÖZET İlk yerleşimin başlamasından bu yana barınma ihtiyacını karşılamak için toprak yapı malzemesi olarak kullanılagelmektedir. Kerpiç yapım sistemleri, Anadolu’ da malzemenin kolay temini ve yapı yerinde üretim kolaylığı gibi etkenlerle yoğun bir kullanıma sahip olmuştur. Şehirlerin eski sokak dokularını koruyan ilk yerleşim bölgelerinde, genellikle evler geleneksel yapım sistemleriyle inşa edilmiş bulunmaktadır. Burada malzemeyi belirleyen etken yerleşim yerlerinin yakın çevrelerinden temin edilebilmesi olmaktadır. Çevrede ağaçlık alan, sulak alan, kayaç vb. bulunması o yerleşim alanındaki yapım sistemini şekillendirmiştir. Şehirlerden kırsala geçtikçe daha görünür hale gelen bu geleneksel yapım, Konya ili Akşehir ilçesi’ nde kerpiç malzeme kullanımını ön plana çıkartmaktadır. Konutlarda durum böyle iken kırsalda depo, ahır, ağıl, müştemilat gibi ek yapılar, küçük ticari yapılar ve bazı dini yapılar da kerpiçle inşa edilmiştir. Çalışmada Ortaköy ve Tipiköy Mahalleleri kerpiç camileri yapısal olarak irdelenmektedir. Bu iki mahalle toplamda %66 oranında kerpiç konut yoğunluğuna sahiptir. Camileri beden duvarları kerpiç duvarlardan oluşan, içerisinde çatı döşemesini taşıyıp yüklerini aktarmaya yardımcı ahşap dikme ve kirişler bulunan yapılardır. Bu döşeme sistemi kerpiç yapım için geniş olarak ifade edilebilecek açıklıklarda destek duvarsız olarak temiz bir mekân eldesi sağlamaktadır. Kerpiç yapı yapım kuralları çerçevesinde rölövesi alınan yapılar değerlendirilmektedir. ABSTRACT Since the beginning of the first settlement, earth has been used as a building material to meet the need for shelter. Adobe construction systems have been widely used in Anatolia due to factors such as easy supply of materials and easy of production on site. In the first residential areas of cities that preserve their old street patterns, houses are generally built with traditional construction systems. The factor that determines the material here is that it can be obtained from the immediate surroundings of the settlements. The presence of wooded areas, wetlands, rocks, etc. in the surrounding area has shaped the construction system in that settlement area. This traditional construction, which becomes more visible as we move from cities to rural areas, highlights the use of adobe materials in the Akşehir district of Konya province. While this is the case in residences, additional buildings such as warehouses, barns, sheepfolds, outbuildings, small commercial buildings and some religious buildings in rural areas were also built with adobe bricks. In this study, the adobe mosques of Ortaköy and Tipiköy are examined structurally. These two neighborhoods have a total density of 66% adobe brick housing. Mosques are structures whose main walls consist of adobe walls and contain wooden pillars and beams that help carry the roof floor and transfer the loads. This flooring system provides a clean space without supporting walls in wide openings for adobe construction. Buildings whose surveys are taken within the framework of adobe building construction rules are evaluated.