Eko Endüstriyel Parklar İçin Ulusal Ölçekte Çevresel Kategori ve Göstergelerin Belirlenmesi

ÖZET Kentlerin gelişimi ile sanayinin gelişmesi çevre açısından olumsuzlukları meydana getirmiştir. Bu bağlamda, Eko Endüstriyel Parklar (EEP) ile endüstriyel kaynaklı çevre problemlerinin önüne geçilmekle kalmayıp aynı zamanda döngüsel ekonomiye de katkı sağlanmaktadır. EEP’lere yönelik İtalya’da ‘Çevresel Donanımlı Endüstriyel Bölgeler’ ulusal değerlendirme sistemi, Çin’de çevresel göstergeleri esas alan sertifikasyon sistemi, ABD’de yerel çevresel gösterge setleri geliştirilmiştir. Bu yaklaşımlar yerel verileri dikkate almakta, ancak gelişmekte olan ülkelere uyarlanamamaktadır. Bu bağlamda, sürdürülebilir kalkınmada EEP’lerin rolü, Türkiye’deki sanayileşmenin gelişimi ve bu konudaki araştırma eksikliği nedenleriyle ulusal ölçekte EEP’ler için çevresel bir değerlendirme listesinin ve yönteminin geliştirilmesi önemlidir. Bu çalışmada hem yeni endüstriyel bölgelerde hem de mevcut sanayi bölgelerinde kullanılmak üzere çevresel kategoriler, alt kategoriler ve göstergeler geliştirilmiştir. Kategori ve göstergeler Çin ve Taylan’da geliştirilen gösterge sistemlerine, UNIDO’nun çalışmalarına, LEED-ND, BREEAM ve CASBEA-UD’nin göstergelerine, eko-endüstriyel ve sürdürülebilir kalkınma kavramlarına dayalı olarak geliştirilmiş, yerel koşullar dikkate alınarak bir EEP değerlendirme listesi oluşturulmuştur. Kentsel planlama alanından bir uzman tarafından bu listeye yönelik ön değerlendirilme yapılarak 9 kategori, 26 alt kategori ve 29 gösterge belirlenmiştir. Bu çalışma ile mevcut OSB’lerin EEP’ye dönüştürülmesine katkı sağlanabileceği, çalışmanın yeni endüstriyel alanların sürdürülebilir tasarımına ve uygulanmasına rehber olabileceği düşünülmektedir. Geliştirilen kontrol listesiyle sanayi bölgelerinin mevcut durumlarının sürdürülebilirlik kapsamında belirlenmesi ve çevresel anlamda geliştirilmesi gereken konuların tespit edilmesi mümkün olabilir. ABSTRACT The industrial developments simultaneously with the development of cities have led to environmental problems. In this context, Eco-Industrial Park (EIPs) not only prevents industrial environmental problems, but also contributes to the circular economy.The national assessment system for EIPs is based on 'Environmentally Equipped Industrial Zones' in Italy. A certification system for environmental indicators in China and local environmental indicator sets in the USA have been developed. These approaches consider local data but cannot be adapted to developing countries. Therefore, the role of EIPs in sustainable development and the lack of research on industrialization in Turkey makes it significant to develop an environmental assessment list and a method for EIPs on a national scale. In this study, environmental categories, subcategories, and indicators have been defined for both new industrial zones and existing industrial zones. The categories and indicators have been determined based on the indicator systems in China and Thailand, UNIDO's studies, the indicators of LEED-ND, BREEAM, and CASBEA-UD, as well as concepts of eco-industry and sustainable development. An EIP assessment list has been developed considering local conditions.A preliminary assessment of this list was made by an expert in urban planning, resulting in 9 categories, 26 subcategories, and 29 indicators.This study is thought to contribute to the transformation of existing industrial zones into EIPs and guide the sustainable design and implementation of new industrial areas.The developed checklist could help determine the current state of industrial zones in terms of sustainability and identify areas that need to be improved environmentally.