Eldem Mimarlığını Eleştirel Bölgeselcilik Aracılığıyla Okuma Denemesi

ÖZET Bu çalışma, Sedad Hakkı Eldem’in mimarlık düşüncesi ve pratiğinde önemli bir eşik tanımladığı düşüncesiyle gençlik dönemi üretimlerine odaklanarak Eldem mimarlığı üzerine alternatif bir söylem üretme denemesidir. Eldem’in meslek yaşamı boyunca sürdüreceği geleneksel olanı modernize etme arzusu gençlik dönemlerinde filizlenmiş, bu süreç bu dönemde tutulan defterlerdeki çok sayıda eskiz ve notla görünür kılınmıştır. Çalışma bu defterlerdeki eskiz ve notlarla birlikte Eldem’in bu döneme ait anılarını merkeze alarak, gelenekseli modernize etme arzusunu, 1980’lerin başında ortaya çıkan eleştirel bölgeselcilik kuramı çerçevesinde değerlendirir. Eleştirel bölgeselcilik kuramı, taklide dayalı bölgeselciliğe ve evrensel modernizmin yersizleştiriciliğine karşı eleştirel bir pozisyon alarak, gelenekselin modernizm içerisindeki üretimini tartışır. Eldem’in de gençlik dönemlerinde benzer bir eleştirellikle hareket ettiği ve gelenekseli modernize etme arayışında olduğu görülür. Ancak paralellik gösteren bu tartışma ve arayış, tarihsellik bağlamında farklılık gösterir. Eleştirel bölgeselcilik giderek tarihsel olanı saf dışı bırakma eğilimindeyken, Eldem tarihselliği ön planda tutarak yapıların belirli bir aidiyeti çağrıştırmasını önemser. Çalışma bu benzerlik ve farklılıkları tartışarak Eldem’in gençlik dönemi defterlerininin önemini gündeme getirir ve Eldem’in mimari düşüncesinin bu dönemde rafineleştiğini gösterir.