Üretime Dayalı Geçici Kır Yerleşmeleri: Tokat Bağ Evleri

Tarım ve hayvancılık, farklı iklim ve coğrafyalarda mevsimsel yerleşimi gerektirdiğinden Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde geçici yerleşim yerlerinin oluşmasına neden olmuştur. Bu yerleşimlerin nüvelerini oluşturan konutlar ise genellikle işlevsellik ön plana alınarak en az efor ile en efektif çözümleri barındıracak şekilde yalın ve sadece gereksinimleri karşılayacak donanıma sahip olarak tasarlanmıştır. Bir kısmı kurulup tekrar toplanabilecek şekilde tasarlanan bu konutların Tokat’ta bağcılık için kullanılmak üzere tasarlanan örneklerinde ise gereksinimlerin yanı sıra her türlü konforun düşünüldüğü görülmektedir. Bu özellikleri ile benzerlerinden ayrılan bu yapılar ahşap karkas arası kerpiç dolgu ve yığma taş kullanılarak oluşturulmuş olup; belirli bir tarım ürününe yönelik kapsamlı tasarımları sebebi ile dünyadaki örnekler arasında da kendilerine yer bulmaktadırlar. Bu çalışmada günümüzde oldukça azalmış durumda bulunan üzün tarımı ve geçmişten gelen bağ kültürünün Tokat kırsalındaki önemli öğelerinden biri olan bağ evleri konu edinilmektedir. Çalışmanın amacı mimari özellikleri ile benzerlerinden ayrılan bu yapıların belgelenip koruma stratejileri geliştirilerek sürdürülebilirliğini sağlamaktır. Bu kapsamda 2020-2021 yılları arasında rölöve ve dijital fotoğraflama yöntemi kullanılarak yapılan saha çalışmasındaki veriler doğrultusunda yapıların bağlar ile ilişkisi parsel bazlı tanımlanmış; mekânsal özellikleri, yapım teknikleri ve malzemeleri açısından benzerleri ile karşılaştırılması yapılmış; elde edilen veriler kırsal kültürün kaybolan bileşenlerinden birini oluşturan bu yapıların belgelenmesi ve gelecek nesillere aktarımı kapsamında örneklendirilerek sunulmuştur.