Ülfet Gıda ve Sabun Sanayii A.Ş. Tesisi Sabunhane Yapı Adasının Mimari İncelemesi

Bu makale; Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Gaziantep ilinin Nizip ilçesinde yer alan “Ülfet Gıda ve Sabun Sanayii A.Ş.” fabrika yerleşkesinin sabunhane yapı adasının mimari yönden incelenmesini ve mimarlık tarihi açısından önemini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Kurulduğu yıllarda Türkiye’deki çok önemli yatırımlardan birisi olan bu fabrika tesisi, ilçede sanayinin gelişmesine öncülük etmiştir ve ilçeye yeni bir kimlik kazandırmıştır. Bölgeye ve ilçeye büyük ekonomik, kültürel ve sosyal alanlarda katkıda bulunan tesiste çalışma kapsamında incelenen yapı grubunun orijinal sabunhane binasına zaman içinde gelişen ihtiyaçlar doğrultusunda ek binalar yapılarak büyütüldüğü ve böylece üretim kapasitesinin arttırıldığı anlaşılmaktadır. Yapının orijinal projeleri bulunamadığından, fabrika yerleşkesinin kim tarafından çizildiği ve yaptırıldığı bilgileri net değildir; ancak tesisi İtalyan bir şirketin tasarladığı ve yapımında da yer aldığı anlaşılmaktadır. Konu literatür araştırması, yerinde gözlem, inceleme, sözlü bilgi, fotoğraflar, çizimler ve arşiv belgeleri eşliğinde ele alınmış, tesisin zaman çizelgesi içindeki değişim ve dönüşümü saptanmaya çalışılmıştır. 67 yıllık bu tesis, günümüzde de çok önemli bir endüstriyel miras niteliğindedir ve sabunhane binası gibi özgün yapılarının korunması gerektiği açıktır. Bu çalışma, ülkemizin önemli bir endüstriyel mirası olarak fabrika yerleşkesinin sabunhane mimarisi ile ilgili olarak literatüre katkı sağlamayı da amaçlamıştır.