Ülfet Gıda ve Sabun Sanayii A.Ş. Tesisi Sabunhane Yapı Adasının Mimari İncelemesi

ÖZET Bu makale; Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Gaziantep ilinin Nizip ilçesinde yer alan “Ülfet Gıda ve Sabun Sanayii A.Ş.” fabrika yerleşkesinin sabunhane yapı adasının mimari yönden incelenmesini ve mimarlık tarihi açısından önemini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Kurulduğu yıllarda Türkiye’deki çok önemli yatırımlardan birisi olan bu fabrika tesisi, ilçede sanayinin gelişmesine öncülük etmiştir ve ilçeye yeni bir kimlik kazandırmıştır. Bölgeye ve ilçeye büyük ekonomik, kültürel ve sosyal alanlarda katkıda bulunan tesiste çalışma kapsamında incelenen yapı grubunun orijinal sabunhane binasına zaman içinde gelişen ihtiyaçlar doğrultusunda ek binalar yapılarak büyütüldüğü ve böylece üretim kapasitesinin arttırıldığı anlaşılmaktadır. Yapının orijinal projeleri bulunamadığından, fabrika yerleşkesinin kim tarafından çizildiği ve yaptırıldığı bilgileri net değildir; ancak tesisi İtalyan bir şirketin tasarladığı ve yapımında da yer aldığı anlaşılmaktadır. Konu literatür araştırması, yerinde gözlem, inceleme, sözlü bilgi, fotoğraflar, çizimler ve arşiv belgeleri eşliğinde ele alınmış, tesisin zaman çizelgesi içindeki değişim ve dönüşümü saptanmaya çalışılmıştır. 67 yıllık bu tesis, günümüzde de çok önemli bir endüstriyel miras niteliğindedir ve sabunhane binası gibi özgün yapılarının korunması gerektiği açıktır. Bu çalışma, ülkemizin önemli bir endüstriyel mirası olarak fabrika yerleşkesinin sabunhane mimarisi ile ilgili olarak literatüre katkı sağlamayı da amaçlamıştır. Architectural Examination of the Ülfet Food and Soap Industry Joint Stock Company Facility Soapery Building Island ABSTRACT This article aims to examine the architectural aspect of the soapery building island of the “Ülfet Food and Soap Industry Joint Stock Company” factory plant located in the Nizip district of Gaziantep province of the Southeastern Anatolia Region and to reveal its importance in terms of architectural history. This factory facility, which is one of the very important investments in Turkey during the years it was established, has pioneered the development of the industry in the district and has given a new identity to the district. It is understood that the building group examined in the scope of the study, which contributes to the region and the district in major economic, cultural and social areas, has been enlarged by articulate buildings in line with the needs that have developed over time to the original soap factory building and thus the production capacity has been increased. Since the original projects of the buildings have not been found, it is not clear who designed and built the factory compound, but it is understood that an Italian company designed and took part in the construction of the facility. The subject has been discussed with literature research, on-site observation, examination, oral information, photographs, drawings and archive documents, and the change and transformation of the facility within the timeline has been tried to be determined. This 67-year-old facility is still a very important industrial heritage today and it is clear that its original structures such as the soap factory should be preserved. This study also aimed to contribute to the literature on the soap factory architecture of the factory facility as an important industrial heritage of our country.