Ülfet Gıda ve Sabun Sanayii A.Ş. Fabrika Yerleşkesinin Zeytin Pres ve Salamura Yapı Adasının Mimari Açıdan İncelenmesi

1950’ler, Türkiye Cumhuriyeti’nin ekonomik ve sosyo-kültürel olarak bir dönüşüm içinde olduğu özel bir zaman dilimidir. Tüm ülkeye modernleşme ve sanayileşme hareketinin etkileri yayılmıştır. Ülkenin birçok bölgesinde; kalkınma ve sanayileşme hamlesiyle birlikte, çok önemli sanayi tesisleri kurulmuştur. Bunlardan bir tanesi olan Ülfet Gıda ve Sabun Sanayii A.Ş., Gaziantep ilinin Nizip ilçesinde yer almaktadır. Kurulduğu yıllarda emek yoğun olarak, devlet ve halk katılımıyla oluşturulmuş, entegre ve çok önemli bir yatırımdır. Tesis; Nizip ilçesinin kalkınmasında ve modern kimliğini kazanmasında büyük rol oynamıştır. Başta zeytin, zeytinyağı, sabun, salamura zeytincilik gibi üretimlerinin olduğu birçok fabrika binasını içermektedir. Yerleşkenin giriş kısmının karşısında, vaziyet planına göre güney yöndeki kısımda zeytin alım, pres ve salamura binalarının olduğu yapı adası bulunmaktadır. Yapı grubu; bir Cumhuriyet Dönemi endüstri mirası niteliğindedir; planlaması, formu, teknik mimari detayları, dönemin teçhizatları ile dikkat çekicidir. Yapı grubunda modern mimari dil, rasyonel tasarım anlayışı ve makine estetiği söz konusudur. Döneminde; Batı’lı teknolojilerin, sanayinin ve mimarinin yansıtıldığı, bu unsurların ülkede takip edilip gerçekleştirildiği görülmektedir. Tesisin arşiv çizimleri ne yazık ki bulunamamıştır. Bu bağlamda çalışma; literatür araştırması, yerinde inceleme, gözlem, fotoğraf ve çizim ile desteklenmiştir. Mimarlık tarihi açısından son derece önemli olan teknolojileri ve modern mimarisi ile 67 yıllık bu tarihi yapıların anlaşılması, bilinmesi ve belgelenmesi önem taşımaktadır.