Fiziksel ve Sanal Müze Deneyimlerinde Mekânsal Okunabilirlik Üzerine Değerlendirmeler

Müzeler soyut ve somut tarihi/kültürel mirası eğitim, araştırma, eğlenme amacına yönelik olarak koruyan, araştıran, sergileyen, toplumun gelişimine hizmet eden kamusal kurumlardır. Geçmişte toplumların üst tabakalarına hitap eden müzeler, zamanla geniş kitlelerin ziyaret edebildiği kamusal mekânlara dönüşmüştür. Günümüzde ise kültür ve bilgi teknolojilerinin bütünleştirilmesi yoluyla yaşanan gelişmeler, müzelerin sanal platformlara taşınmasını sağlamıştır. Sanal müzeler dünya genelinde, zamandan ve mekândan bağımsız olarak ziyaret edilebilen erişilebilir ortamlardır. Araştırmanın amacı, fiziksel müzeler ile erişilebilirliği yüksek olan sanal müzelerin deneyimlenmesi süreçlerinde mekân algısının farklılaşan yanların ortaya çıkarılmasıdır. Bu amaç doğrultusunda araştırmada, İstanbul Arkeoloji Müzesi’ni deneyimleyen öğrencilere uygulanan bilişsel harita yöntemiyle fiziksel ve sanal müzelerde mekânsal okunabilirlik düzeyleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırma sonucunda bilişsel haritalardan elde edilen veriler, fiziksel müzeyi deneyimleyen ziyaretçilerin sanal müzeyi deneyimleyenlere göre daha fazla sayıda mekânsal veriyi hatırladığı ve buna bağlı olarak mekânın okunabilirlik düzeyinin fiziksel müzede daha yüksek olduğunu ortaya çıkarmaktadır. Bu durumun başlıca nedeni sanal müzelerin bakış açısının kamera açısıyla sınırlı olması, dolayısıyla ziyaretçinin hareket alanını kısıtlayarak mekânda rahatça dolaşım imkânı sunmamasıdır.