Kamusal Mekânlarda Evrensel Tasarım ile İlgili Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi

ÖZET Kamusal mekânlar, toplumdaki tüm kullanıcılar tarafından kullanılan ortak kullanım mekânlarıdır. Kullanıcıların günlük ihtiyaçlarını karşıladıkları, sosyalleştikleri ve iletişim kurdukları mekanlar olan kamusal mekanlar, kullanıcılara ortak sosyal aktivite alanları sağlamanın yanı sıra kullanıcılardaki toplumsal bilinç düzeyinin artmasında da etkilidir. Kamusal mekanlar, birçok farklı kullanıcı tipine hizmet etmesi nedeniyle, bu mekanların kullanıcının her alanda bağımsız hareket edebildiği ve alanları rahatça kullanabildiği şekilde tasarlanması gerekmektedir. Bu noktada karşımıza, kapsayıcı, erişebilir, karmaşadan uzak ve ulaşılabilir mekanlar tasarlamaya olanak sağlayan evrensel tasarım kavramı çıkmaktadır. Bu çalışma kapsamında, ortak kullanım mekanları olarak nitelendirilen kamusal mekânların herkes için erişilebilir olması gerektiği düşüncesiyle, kamusal mekanlarda evrensel tasarım kavramının ele alındığı çalışmaların incelenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda çalışmada, ülkemizde bu konu ile ilgili yapılmış olan lisansüstü çalışmaları incelenmiştir. Bu kapsamda öncelikle Yükseköğretim Tez Merkezi’nde “evrensel tasarım”, “herkes için tasarım” ve “kapsayıcı tasarım” anahtar kelimeleri kullanılarak tarama yapılmış ve on dokuz adet lisansüstü tez çalışmasına ulaşılmıştır. Tez çalışmaları doküman analizi yöntemiyle incelenmiştir. Çalışma sonucunda, kamusal mekânlarda evrensel tasarım kavramının ele alındığı lisansüstü tez çalışmalarının arttırılmasına yönelik öneriler getirilmiştir. ABSTRACT Public spaces are common use spaces used by all users in society. Public places, which are places where users meet their daily needs, socialize and communicate, are effective in increasing the level of social consciousness in users, as well as providing common social activity areas for users. Since public spaces serve many different types of users, these spaces should be designed in such a way that the user can move independently in all areas and use the spaces comfortably. At this point, we are faced with the concept of universal design, which allows us to design inclusive, accessible, clutter-free and transportable spaces. Within the scope of this study, it is aimed to examine the studies in which the concept of universal design in public spaces is discussed with the idea that public spaces, which are characterized as common use spaces, should be accessible to everyone. In this direction, in the study, the graduate studies conducted on this subject in our country were examined. In this context firstly, “universal design”, “design for all” and “inclusive design” keywords scan in the postgraduate thesis center in Turkey and nineteen thesis has been reached. Thesis were examined by document analysis method. As a result of the study, suggestions have been made to increase the postgraduate thesis studies in which the concept of universal design in public spaces is discussed. Keywords: public spaces, universal design, accessibility, transportability, common