Mekan Boyutlarına Etkisi Yönüyle Binalarda Ulaşılabilirlik Gerekleri (TS 9111) Standardının Güncelleme Gereği Üzerine Bir Araştırma

Ortopedik engellilerin adeta bir protezleri konumdaki tekerlekli sandalyeler kapladıkları alan, hareket kabiliyetleri ve mekanla olan ilişkileri TS 9111’de geniş bir şekilde ele alınmış olsa da verilerinin alındığı eski teknoloji ile yapılmış manuel tip sandalye boyut, tekerlek sistemleri ve manevra yetenekleri bakımından güncelliğini yitirmiş durumdadır. ABD’de 1990’larda hazırlanmış olan standart değerlerin aynı şekli ile kullanan TS 9111 standardı, eski tip tekerlekli sandalye teknolojisine göre belirlenen koridor genişlikleri, U, L tipi ve 360 derece dönüş çapları, asgari rampa eğimlerini kullanmaktadır. Bu verilerin kullanılması ile belirlenmiş birçok mekanın asgari boyutları, halen aynı değerleri ile mimari uygulamalarda kullanım zorunluluğu bulunmaktadır. Ülkemizde 2011 verilerine göre yürüme zorluğu çeken yaklaşık 2.3 milyon ortopedik engelli birey bulunmaktadır. Yaşlılık veya geçici engelli olan insanlarında dahil edilmesi ile sorunun büyüklüğü ihmal edilemeyecek kadar bir seviyeye ulaşmaktadır. Buna karşın, tekerlekli sandalye teknolojisindeki gelişmelerin etkisini özel ve kamusal mekanlardaki ortopedik engelli erişimi için gerekli ideal ölçüler bağlamında araştıran herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır. Günümüzde boyut, tekerlek çekiş yönü ve büyüklüğü, konstrüksiyon malzemesi, katlanır olup olmaması, koltuk yapısı ve koltuk hareket şekilleri gibi kriterlerle çok çeşitli tekerlekli sandalyeler bulunmaktadır. Makale, farklı tiplerdeki tekerlekli sandalyenin sınırlı-dar alanlardaki manevra-dönüş kabiliyetini ele almaktadır. TS 9111 standardının temel aldığı eski tip ve yeni tip tekerlekli sandalyelerin dar alanlardaki manevra kabiliyetlerine yönelik bir karşılaştırması yapılarak asgari mekan boyutlarına yönelik bu konudaki standartların güncellenmesi tartışmaya açılmıştır.