Kültür Mirası Bir Eğitim Yapısının Dönüşümü (1908-2021) ve Restorasyon Önerisi: “Samsun Sultanisi”nden “Olgunlaşma Enstitüsü”ne

ÖZET Kültür mirası yapılarının korunması ve gelecek nesillere aktarılması dönemler arası iletişimi ve bağı güçlendiren en önemli etmenlerden birisidir. Anıtsal yapılar, sanayi yapıları ve konutlar gibi yaygın olmasa da “eğitim yapıları” da korunması gerekli kültür mirası örnekleri arasındadır. Bu çalışmada Samsun kentinin önemli tarihi eğitim yapılarından birisi olan ve hastane, karargâh, yurt, lise ve olgunlaşma enstitüsü olarak kullanılan Samsun Sultani’sinin dönüşümü ele alınmaktadır. Yapı, uzun süre Samsun Atatürk Anadolu Lisesi olarak kullanıldığı için kentli tarafından bu isimle de anılmaktadır. Kent merkezinde 20. yy’ın başlarında yapılmış ve günümüze ulaşabilmiş sayılı eğitim yapılarından biri olma özelliğinden dolayı yapının geçirdiği dönüşümlerin incelenmesinin kent belleği ve koruma kültürü açısında önemli olacağı düşünülmüştür. Konu ile ilgili yapılan araştırma ve incelemeler sonucunda dönüşüm sürecinde yapının özgün mimari özelliklerine yapılan müdahaleler tespit edilmiş, yeni işlevi ile birlikte yapılan bu müdahaleler değerlendirilmiştir. Ancak son işlevlendirmesi sırasında yapının özgün mimari özelliklerine kavuşturulması için yapılan restorasyon projesinin uygulanmadığı görülmüştür. Dolayısıyla bu çalışma ile yine eğitim alanında faaliyetini sürdüren, kültürel ve ekonomik bağlamda da sürekliliğini devam ettiren yapının, restorasyon projesinin de uygulanması ile birlikte örnek bir kültür mirası koruma projesi olabileceği sonucuna varılmıştır. Conversion of Cultural Heritage Educational Building (1908-2021) and A Restoration Proposal: From “Sultanî of Samsun” to “Maturation Institude” ABSTRACT The preservation of cultural heritage structures and their transmission to future generations is one of the most important factors that strengthen the communication and bond between periods. Although not as common as monumental buildings, industrial buildings and residences, “educational buildings” are among the exampli of cultural heritage that should be preserved. In this study, the conversion of the Sultanî of Samsun, which is one of the important historical educational buildings of Samsun and which was previously used as a hospital, headquarters, dormitory, high school and maturation institute, is discussed. Since the building was used as Samsun Atatürk Anatolian High School for a long time, it is also known by this name by the local people. As it is one of the few educational buildings that were built in the city centre at the beginning of the 20th century and have survived to the present day, examining its transformations is expected to provide insights about urban memory and preservation culture. As a result of the research and examinations made on the subject, interventions to the original architectural features of the building during the transformation process were determined, and these interventions and their latest functions were evaluated. However, it was found out that the restoration Project which was aimed to bring the building to its original architectural features was not implemented during the last functionalization. Therefore, with this study, it was concluded that the building, which operates for educational purposes and maintains its continuity in the cultural and economic context, can be an example for cultural heritage protection once the restoration project is implemented.