Eski Hasankeyf ve Yeni Hasankeyf Konutlarının Ekolojik Mimarlık Kriterleri Kapsamında Karşılaştırılması

ÖZET İnsanın geçmişten günümüze kadar gelen ve ana amacı hayatını daha kolay idame ettirebilmek olan tutumu ve bunu gerçekleştirebilmek için yaşadığı yöreyle uyumlu mekân kültürünün getirdiği tasarım kriterleri, kısaca ihtiyaçları doğrultusunda bulunduğu ortama yön vermesi, geleneksel diğer bir deyişle ‘verneküler’ mimarinin temellerini oluşturmaktadır. Geleneksel mimarlık yörenin iklimi ve doğasına uyumlu, ekolojik bir anlayış içerisinde gelişim göstermiştir. Sanayi devrimiyle başlayan hızlı gelişim süreci, konutlara yansımış ve hızlı yapılaşmanın doğurduğu bağlamdan kopuk yapı üretimine sebep olmuştur. Bu durum sonucunda ortaya çıkan küresel ölçekli enerji sorununun çözümü için sürdürülebilir kalkınma ve enerji etkin yapı tasarımına olan yönelimi artırmıştır. Bu anlamda sürdürülebilirlik ve ekolojik mimari tasarım kriterleri ile aynı doğrultuda olan geleneksel mimarinin incelenmesi önem taşımaktadır. Çalışma kapsamında Ilısu Barajı nedeniyle sular altında kalan ve neredeyse bütün kültürel hazinesini kaybetme sürecinde olduğu gözlemlenen Hasankeyf ve bu yapılara alternatif olarak üretilen yeni kent ve konut yapısı ekolojik mimari tasarım kriterleri olan iklim, topografya, bina formu, mekan organizasyonu, yeşil doku, malzeme seçimi, bina kabuğu, yön seçimi vb. kriterler ile geleneksel mimarinin oluşumunu etkileyen tarihi ve sosyal etkenler örnekler üzerinde birlikte incelenmiş ve yorumlanmış ve çıkarımlar elde edilmiştir. ABSTRACT The attitude of the human being from the past to the present and whose main purpose is to maintain his life more easily and the design criteria brought by the spatial culture compatible with the region he lives in, in short, directing the environment in which he lives, form the basis of traditional in other words ‘vernecular ’architecture. Traditional architecture has evolved with a sustainable understanding in harmony with the climate and nature of the region.The rapid development process that started with the industrial revolution has been reflected in the houses and has led to the production of buildings that are detached from the context created by rapid construction.As a result of this situation, it has increased the orientation towards sustainable development and energy efficient structure design in order to solve the global scale energy problem.In this sense, it is important to examine traditional architecture which is in line with sustainability and ecological architectural design criteria.Sustainability and ecological architectural design criteria such as climate, topography, building form, space organization, green texture, material selection, building envelope, direction selection etc. the criteria were examined within the context of traditional architecture and social factors influencing the formation of the study. The aim of the study is; Investigation of Hasankeyf's traditional architectural structure according to sustainability and ecological architectural criteria with classification, withcomparison and analysis of the products, and as a result of the products are evaluated with inferences to create pads useful for the future.