Deprem Kaynaklı İkincil Afetler ve Türkiye Örneklemi

ÖZET Türkiye Alpin Himalaya kuşağı üzerinde bulunduğu için aktif levha hareketlerinin sık yaşandığı bir ülkedir. Yaşanan depremler hem sosyolojik hem ekonomik büyük hasarlar verdiği gibi zaman zaman diğer afetleri de tetiklemekte ve bu ikincil felaketler yaşanan kayıplarını daha çok artırmaktadır. Çalışma kapsamında, depremin sebep olduğu ikincil doğal afetler incelenmektedir. Türkiye’de örnek teşkil edebilecek 5 ve üzeri şiddete sahip depremler sonrası yıkıma ya da kayba sebep olan örnekler araştırılmış; literatür taramaları ve vaka incelemeleri ile depremler sonrasında heyelan, çığ, tsunami ve su baskını gibi doğal afetlerin ön plana çıktığı tespit edilmiştir. Bu noktadan hareketle Türkiye’deki ilgili veri tabanlarındaki ve akademik araştırmalardaki afet haritaları araştırma yönteminin ana bileşeni olarak ele alınmıştır. Elde edilen afet haritaları çakıştırılarak ileri deprem riski taşıyan iller tablo haline getirilmiş, tablo üzerinde ikincil afetlerin risk yoğunlukları saptanmıştır. Sonuç olarak ise risk yoğunluklarının belirlendiği iller başta olmak üzere Türkiye genelinde dikkate alınması gereken deprem kaynaklı ikincil afetler için alınabilecek önlemler ortaya konmuştur. Çalışma, söz konusu önlemlerin belirlenmesi ve yeni araştırmaların bu alanda yoğunlaştırılabilmesi için bir başlangıç niteliği taşımaktadır. Secondary Disasters Caused By Earthquakes and Turkey Sample ABSTRACT Turkey is a country where active plate motions are frequent because it is located on the Alpine Himalaya belt. The experienced earthquakes cause both sociological and economic damage and from time to time trigger other disasters. These secondary disasters increase the loss of life and property more. Within the scope of the study, secondary natural disasters caused by earthquakes were examined, and samples that caused destruction or loss from earthquakes with magnitudes of 5 and above, which could be exemplary in Turkey, were investigated. According to the literature and sample disasters investigated, it was determined that natural disasters such as landslides, avalanches, tsunamis and floods were among the leading disasters occurring after earthquakes. Based on this fact, disaster maps published by the relevant public institutions in Turkey and other sources in the literature were considered as the main component of the method. The disaster maps obtained were overlapped, and the provinces with high risk of earthquakes were presented in tables, and the risk densities of secondary disasters were identified on the tables. As a result, measures were put forward for earthquake-induced secondary disasters that need to be considered throughout Turkey, especially in the provinces where risk densities were determined. The study is a first in terms of identifying these measures and concentrating new research on this area.